Najpóźniej do końca kwietnia inwestorzy powinni rozliczyć się z urzędem skarbowym z akcji sprzedanych w ubiegłym roku. Warto wiedzieć, w jaki sposób biuro maklerskie oblicza osiągnięty dochód, zwłaszcza gdy kupowałeś akcje tej samej spółki po różnych cenach.

Do końca lutego biura maklerskie mają obowiązek przekazać inwestorom giełdowym formularze PIT-8C. Na ich podstawie każdy – kto w ubiegłym roku sprzedał chociaż jedną akcję – powinien złożyć w urzędzie skarbowym PIT-38. Nie ma znaczenia, czy miał zysk czy stratę. Więcej na ten temat: Podatek od zysków z giełdowych. Sześć odpowiedzi na istotne pytania.

W kolejnym odcinku z cyklu „Cały ten rynek…” tłumaczymy, w jaki sposób biuro maklerskie wylicza dochód/stratę z transakcji giełdowych oraz o czym pamiętać, by zmniejszyć wysokość należnego podatku od zysków kapitałowych.

Dochód lub strata po sprzedaży akcji na giełdzie

W formularzu PIT-8C interesujące dla inwestora są 3 pozycje:

– Przychód – to kwota uzyskana po realizacji transakcji sprzedaży w 2021 r.

– Koszt uzyskania przychodu – to koszt zakupu instrumentów finansowych (np. akcji) sprzedanych w 2021 r. Ta pozycja uwzględnia również prowizje dla biura maklerskiego.

– Dochód/Strata – różnica pomiędzy przychodem a kosztem. Jeżeli wynik jest dodatni (a więc pojawił się zysk), inwestor ma obowiązek zapłacić podatek w wysokości 19%. W przypadku straty – podatku rzecz jasna nie płaci.

Chociaż biuro maklerskie wysyła inwestorowi wypełniony formularz, a urząd skarbowy w usłudze e-PIT przygotowuje gotową propozycję wersji PIT-38, to warto znać reguły obliczania wykazanego w PIT-8C dochodu/straty.

Nie jest to bowiem oczywiste – zwłaszcza jeżeli inwestor kupuje akcje tej samej spółki w różnych terminach i po różnych cenach. Z punktu widzenia inwestora takie działanie to nic innego jak uśrednianie ceny zakupu akcji.

Przykład: Załóżmy, że posiadasz akcje spółki X. Jeżeli za pierwszym razem kupiłeś 100 akcji po 23 zł za sztukę, a po spadku kursu dokupiłeś kolejne 100 akcji po 20 zł za sztukę, to efekt inwestycji jest taki sam jak jednorazowy zakup 200 akcji spółki X po 21,50 zł za sztukę.

Obliczenie (dla uproszczenia nigdzie nie uwzględniamy wysokości prowizji):
(100 x 23 zł) + (100 x 20 zł) = 4300 zł || 200 x 21,50 zł = 4300 zł

Załóżmy teraz, że po wzroście kursu w 2020 r. zdecydowałeś się sprzedać 120 akcji spółki X po 25 zł za 3000 zł – to twój przychód. Pozostałe 80 akcji wciąż jest na rachunku maklerskim.

Jak policzyć koszt uzyskania przychodu i tym samym dochód, od którego będziesz musiał zapłacić podatek?

Części inwestorów mogłoby się wydawać, że do obliczenia dochodu powinno się przyjąć uśrednioną cenę 21,50 zł za akcję. Warto zdać sobie sprawę z tego, że biuro maklerskie i urząd skarbowy widzą tę sprawę zupełnie inaczej.

Jak działa reguła FIFO na giełdzie?

W polskim prawie obowiązuje bowiem zasada FIFO (ang. First In First Out). Mówi ona o tym, że akcje spółki zakupione jako pierwsze – również jako pierwsze opuszczają rachunek maklerski w przypadku sprzedaży. Jeżeli więc inwestor kupuje papiery w porcjach, to w tej samej kolejności będzie je później sprzedawał.

Co to oznacza w naszym przykładzie?

Zgodnie z zasadą FIFO koszt uzyskania przychodu dla 120 akcji powinniśmy policzyć jako sumę kolejnych transakcji kupna, począwszy od pierwszej.

Obliczenie: 100*23 zł (z pierwszej transakcji kupna) + 20*20 zł (z drugiej transakcji kupna) = 2700 zł.

Jak już wspomnieliśmy, przychód ze sprzedaży 120 akcji po 25 zł za sztukę to 3000 zł. Powstały dochód to zatem 300 zł (3000 zł – 2700 zł), a należny podatek: 57 zł (300*19%).

Zasada, którą opisaliśmy na przykładzie, jest wskazana m.in. w Ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. W jej zapisach można też odnaleźć ważną informację o tym, że reguła FIFO dotyczy każdego rachunku inwestycyjnego z osobna. Oznacza to, że jeżeli z jakiegoś powodu inwestor posiada akcje tej samej spółki na różnych rachunkach maklerskich, to dochody po sprzedaży będą liczone w oparciu o FIFO dla każdego rachunku indywidualnie.

Straty ze sprzedaży akcji z poprzednich lat. Tak można zmniejszyć podatek

Przy obliczaniu podatku od zysków kapitałowych, który odprowadzisz do urzędu skarbowego, nie zapomnij również, że masz prawo odliczyć straty poniesione w ubiegłych latach. Dzięki temu będziesz mógł zmniejszyć wysokość kwoty do zapłaty.

Podstawowa zasada w tej kwestii zakłada, że inwestor może pomniejszać dochód (a więc kwotę, od której liczy się podatek) o straty z ostatnich 5 lat. Odliczenie w jednym roku nie może być jednak wyższe niż połowa poniesionych strat. Oznacza to, że np. jeżeli w 2020 r. miałeś 1000 zł straty, to w rozliczeniu za 2021 r. możesz odliczyć max. 500 zł. Drugą połowę będziesz mógł uwzględnić w PIT-38 za 2022 r.

Co istotne, nie można łączyć ze sobą różnych inwestycji. Nie ma na przykład takiej możliwości, by dochód ze sprzedaży akcji na giełdzie pomniejszyć o stratę po niekorzystnej sprzedaży jednostek funduszu inwestycyjnego.

Prawo nie przewiduje również możliwości wspólnego rozliczenia dochodów kapitałowych przez współmałżonków – jeżeli oboje inwestują na giełdzie, to każde z nich musi rozliczyć się ze swoich transakcji indywidualnie.

Podobał Ci się ten artykuł? Sprawdź resztę wpisów z cyklu „Cały ten rynek…”.

Niniejszy artykuł został sporządzony wyłącznie w celach informacyjnych. Nie stanowi rekomendacji, porady inwestycyjnej, prawnej, podatkowej, reklamy ani oferty sprzedaży jakichkolwiek instrumentów finansowych, w szczególności nie zawiera informacji o instrumentach finansowych oraz warunkach ich nabywania, jak również nie stanowi zaproszenia do sprzedaży instrumentów finansowych, składania ofert ich nabycia lub zapisu na instrumenty finansowe.
Niniejszy artykuł ani żadna jego część, jak też fakt jego dystrybucji nie mogą stanowić podstawy do zawarcia jakiejkolwiek umowy lub zaciągnięcia jakiegokolwiek zobowiązania. Nie może stanowić również źródła informacji, które mogłyby być podstawą decyzji o zawarciu jakiejkolwiek umowy lub zaciągnięciu jakiegokolwiek zobowiązania.
Nie należy dla jakichkolwiek potrzeb polegać na informacjach zawartych w niniejszym artykule, ani też zakładać, że informacje te są kompletne, ścisłe lub rzetelne. Wszelkie takie założenia czynione są wyłącznie na własne ryzyko.